Արենի-1 քարայր

Վերջին տարիներին Հայաստանի Հանրապետության հարավային շրջաններում ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի արշավախմբերի աշխատանքները հայտնաբերել են ուշ էնեոլիթյան հուշարձաններ (Ներքին Գոդձոր 1, Արենի-1), որտեղ էնեոլիթյան տեղական և ներմուծված խեցեղենի հետ մեկ շերտում կան նաև էնեոլիթյան տեխնիկական և տեխնոլոգիական ավանդույթներով պատրաստված նմուշներ, բայց արդեն իսկ Կուր-Արաքսին մոտ տիպաբանական առանձնահատկություններ և ձևեր: Այս մշակութային համատեքստում, թեև սահմանափակ քանակությամբ, կան նաև բուն Կուր-Արաքսյան մշակույթի դասական օրինակներ, չնայած այն հանգամանքին, որ Կուր-Արաքսյան շերտը որպես այդպիսին գրանցված չէր։ Նման դրսևորումները ստիպում են մտածել էնեոլիթյան ժամանակաշրջանից Կուր-Արաքսյան մշակույթի տեղական ծագման վերաբերյալ դատողությունների օրինականության մասին, ինչպես նաև փորձերի վերանայել դրա սկզբնական փուլերի ժամանակագրական շրջանակը մինչև դրանք ուշ էնեոլիթյան մշակույթի մեջ ընդգրկելը (որակապես նոր վերադարձ. «Կուրո-արաքսյան էնեոլիթին»): Այս առումով Արենի-1-ի ուշ էնեոլիթյան կերամիկական նյութի նախնական ուսումնասիրության ընթացքում ձեռք բերված տվյալները մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում և թույլ են տալիս որոշ դիտարկումներ անել Կուր-արաքսյան մշակույթի կերամիկայի ծագման վերաբերյալ։